REPUBLIKA SRPSKA
REPUBLIČKA UPRAVA ZA INSPEKCIJSKE POSLOVE
INSPEKTORAT REPUBLIKE SRPSKE
.
.
.
REPUBLIKA SRPSKA
REPUBLIČKA UPRAVA ZA INSPEKCIJSKE POSLOVE
INSPEKTORAT REPUBLIKE SRPSKE
.
.
.
U smislu člana 41. stav 1. i 2. Zakona o inspekcijama u Republici Srpskoj podnosilac predstavke nije i ne može biti stranka u postupku inspekcijskog nadzora koji se vodi prema sasvim drugim licima tj. licima koje podnosilac predstavke prijavljuje da postupaju suprotno propisima. U smislu člana 35. stav 1. Zakona o inspekcijama u Republici Srpskoj postupak inspekcijskog nadzora pokreće se i vodi isključivo po službenoj dužnosti od strane inspektora, pa shodno navedenom, podnesena predstavka nema nikakav procesno-pravni značaj za inspektora, po kojem bi inspektor u svakom slučaju bio formalno-pravno obavezan pokrenuti postupak inspekcijskog nadzora po podnesenoj predstavci.
Međutim, u smislu člana 35. stav 2. Zakona o inspekcijama u Republici Srpskoj i člana 112. stav 2. Zakona o opštem upravnom postupku, inspektor je dužan prilikom pokretanja postupka inspekcijskog nadzora uzeti u obzir i predstavke građana i drugih lica, te po istima blagovremeno dostaviti odgovarajuće obavještenje. U tom smislu utemeljena i kvalitetno potkrijepljena predstavka – inicijativa za vršenje inspekcijskog nadzora, će svakako biti cijenjena kao važno saznanje koje će na kraju dovesti do pokretanja postupka inspekcijskog nadzora, vanrednog (odmah) ili redovnog (naknadno kroz uvrštavanje predstavke u plan kontrola).
Autentično tumačenje zakona Republike Srpske daje Narodna Skupština Republike Srpske u posebno propisanoj proceduri. Što se tiče davanja mišljenja oko pravilne primjene propisa, Republička uprava za inspekcijske poslove vrši poslove inspekcijskog nadzora, odnosno poslove kontrole poštovanje propisa i nije ovlašćena davati mišljenja u vezi sa njihovom primjenom. Mišljenje o pravilnoj primjeni propisa se može tražiti od resornog ministarstva ili drugog organa uprave, koje je bilo donosilac propisa, odnosno nosilac njegove izrade (izrađivač nacrta/prijedloga propisa). Republička uprava za inspekcijske poslove će isključivo dati mišljenje oko primjene Zakona o inspekcijama Republike Srpske i njegovih podzakonskih akata, s obzirom da je bila nosilac njihove izrade, odnosno njihov donosilac.
Građani i druga lica se mogu inspekcijskim organima uvijek obratiti kada imaju određena saznanja o povredama propisa za čiju su kontrolu nadležni inspekcijski organi u smislu člana 15. do 28. Zakona o inspekcijama u Republici Srpskoj i posebnim materijalnim propisima koji uređuju pojedine upravne oblasti.
Međutim, samo objektivno poštovanje propisa i nečijih obaveza iz istog, može biti predmet inspekcijskog nadzora od strane inspektora. Inspekcijski organi u vršenju poslova inspekcijskog nadzora kontrolišu poštivanje propisa prevashodno radi zaštite javnih interesa utvrđenih u zakonu, te samo ako je u konkretnom slučaju određeni privatni interes istovremeno definisan i kao javni (npr. prava iz radnog odnosa, zaštita potrošača i sl.), odnosno ako se privatni interes u potpunosti ili djelimično poklapa (prepliće), odnosno ima određene veze sa javnim interesom (npr. gradnja objekta bez odobrenja za građenje, a koje ugrožava susjedne parcele i sl.), ima smisla obraćati se inspekcijskim organima radi zaštite ličnih povrijeđenih ili ugroženih prava i pravnih interesa.
Lice koje nije zadovoljno radom inspektora u jedinici lokalne samouprave, prevashodno se može obratiti njegovom neposrednom rukovodiocu, odnosno gradonačelniku/načelniku jedinice lokalne samouprave, u smislu odgovornosti inspektora kao službenika jedinice lokalne samouprave. Pored toga, može se obratiti i Republičkoj upravi za inspekcijske poslove, koja u smislu člana 11. Zakona o inspekcijama u Republici Srpskoj i Zakona o republičkoj upravi, vrši upravni nadzor nad radom inspektora u jedinicama lokalne samouprave u vršenju prenesenih poslova inspekcijskog nadzora.
U slučaju da nakon kupovine potrošač uoči da je hrana neispravna istu treba vratiti trgovcu i u skladu sa Zakonom o zaštiti potrošača tražiti zaštitu svojih prava, a slučaj prijaviti najbližoj opštinskoj/gradskoj ili republičkoj inspekciji za hranu. Napominjemo da kupac uvijek treba zahtijevati račun za kupljenu robu jer je račun jedini dokaz da je sporna namirnica kupljena u određenom objektu.
Zakonom o hrani („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 19/17) u članu 3. stav 2. propisano je da pojam „hrane“ podrazumijeva i piće. Zakonom o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 90/17, 42/20 i 98/20) u članu 20. propisano je da se radi sprečavanja prenošenja zaraznih bolesti, pod zdravstveni nadzor, između ostalih, stavljaju lica koja rade u proizvodnji, preradi i prometu hranom.
Zakonom o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti u članu 21. propisano je da zdravstveni nadzor obuhvata sanitarni pregled i praćenje kliconoštva otkrivenog sanitarnim pregledom. Sanitarni pregled se obavlja prilikom zaposlenja i potom svakih šest mjeseci, a ako postoje epidemiološke indikacije, i češće. Troškove zdravstvenog nadzora snosi poslodavac.
Dakle, iako su lica zaposlena u ugostiteljskim objektima u kojima se poslužuje samo piće, u skladu sa gore pomenutim zakonima moraju obavljati sanitarni pregled najmanje svakih šest mjeseci.
Članom 30. Zakona o hrani Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 19/17) definisano je da je deklarisanje hrane stavljanje slovnih oznaka, robno-trgovačkih znakova, zaštitnih oznaka (žigova), grafičkih oznaka ili simbola koji se odnose na hranu, na njenu ambalažu, etiketu, naljepnicu, privjesak, alkicu ili omot hrane, a u slučaju neupakovane hrane u rinfuznom stanju, na mjesto vidljivo potrošaču. Hrana namijenjena za snabdijevanje krajnjeg potrošača ili objekta javne ishrane obavezno se deklariše. Podaci iz deklaracije odgovaraju podacima navedenim u proizvođačkoj specifikaciji i zahtjevima utvrđenim ovim zakonom i propisima donesenim na osnovu njega. Obavezno je da deklaracija bude napisana na jednom od jezika i pisama koji su u službenoj upotrebi u Republici Srpskoj, da je uočljiva, čitka, nepromjenjiva i ne može biti prekrivena drugim riječima, naljepnicama ili oznakama.
U skladu sa odredbama Pravilnika o pružanju informacija potrošačima o hrani („Službeni glasnik republike Srpske“, broj 09/18), deklaracija obavezno mora sadržavati sljedeće podatke:
1) naziv hrane,
2) spisak sastojaka,
3) svi sastojci i pomoćne supstance, koji mogu prouzrokovati alergijske reakcije ili intolerancije, a koji se koriste u proizvodnji ili preradi hrane i koji su prisutni u gotovom proizvodu, čak i u promijenjenom obliku, a navedeni su u Prilogu 2 ovog pravilnika, koji je njegov sastavni dio, ili dobijeni iz supstance ili proizvoda navedenih u Prilogu 2 ovog pravilnika,
4) količina određenih sastojka ili kategorija sastojka,
5) neto količina hrane,
6) rok trajanja,
7) svi posebni uslovi skladištenja i/ili uslovi upotrebe,
8) naziv ili poslovni naziv i adresa subjekta u poslovanju hranom pod čijim se nazivom, odnosno poslovnim imenom hrana stavlja u promet ili uvoznik ukoliko taj subjekat nije registrovan u Republici Srpskoj,
9) zemlju porijekla ili mjesto porijekla, u skladu sa članom 23. ovog pravilnika,
10) uputstva za upotrebu ako se može očekivati da hrana ne bi mogla biti ispravno pripremljena i upotrijebljena bez takvih uputstava,
11) stvarni sadržaj alkohola kod pića koja sadrže više od 1,2% volumenskog udjela alkohola,
12) podaci o hranjivim vrijednostima.
Podaci navedeni u stavu 1. ovog člana navode se riječima i brojevima, a pored toga, mogu se označavati i piktogramima ili simbolima. U slučaju upakovane hrane, obavezne informacije o hrani nalaze se na ambalaži ili na etiketi koja je pričvršćena za ambalažu na takav način da se ne može lako odvojiti od nje.
Prema Pravilniku o pružanju informacija potrošačima o hrani, Prilog 10 („Službeni glasnik republike Srpske“, broj 09/18) ako posebnim propisom nije drugačije utvrđeno, oznaka datuma minimalnog trajanja se ne zahtijeva za:
– svježe voće i povrće,
– pića koja sadrže 10 vol % i više volumenskog udjela alkohola,
– vina, likere, šampanjce, aromatizovana vina i slične proizvode koji su dobijeni od voća, osim od grožđa, te pića koja su obuhvaćena carinskom oznakom 2206 00, koja su dobijena iz grožđa ili mošta,
– pekarske proizvode ili proizvode od tjestenine koji su uzimajući u obzir njihovu prirodu, normalno konzumirani u roku od 24 časa od njihove proizvodnje,
– sirće,
– kuhinjska so,
– čvrsti šećer,
– poslastice koje se sastoje gotovo isključivo od aromatizovanih i/ili obojenih šećera,
– gume za žvakanje i slični proizvodi od guma.
Prema Zakonu o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj knjiga reklamacija je obavezna u svim objektima u kojim se na komercijalnoj osnovi vrši djelatnost prodaje robe ili pružaju usluge. S obzirom na obavezu posjedovanja knjige utisaka u ugostiteljskim objektima, gdje se sadržaj knjige utisaka preklapa sa sadržajem i ima isti smisao kao knjiga reklamacija, nema potrebe vođenja posebne knjige reklamacija u ugostiteljskim objektima, jer je Zakon o ugostiteljstvu, poseban zakon za oblast ugostiteljstva u odnosu na Zakon o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj.
Imajući u vidu odredbe specijalnih zakona kao što su Zakon o trgovini (član 18.) i Zakon o ugostiteljstvu (član 8.), propisano je obavezno pribavljanje odobrenja za sva pravna lica koja obavljaju djelatnost trgovine i ugostiteljstva, kao i u drugim slučajevima kada je to predviđeno specijalnim materijalnim propisom.
Centralna banka Bosne i Hercegovine je 2007. godine donijela Smjernice o zaokruživanju iznosa za plaćanje u gotovinskom platnom prometu („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 111/07), na osnovu kojih se cijene zaokružuju na sljedeći način:
Ovim Smjernicama je definisano da se zaokruživanje cijena reguliše na navedeni način, dok se ne steknu uslovi za izdavanje konvertibilne marke, apoena 1 pfening.
Prema odredbama člana 59. Zakona o trgovini („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 105/19) prodaja robe na pokretnom stolu, stalku ili sličnom improvizovanom objektu, te iz rashladnih vitrina na javnim površinama može se obavljati samo na mjestima za koje je gradonačelnik, odnosno načelnik opštine dao prethodno odobrenje, odnosno uz saglasnost vlasnika ili korisnika prostora na kojem je smješten pokretni sto, stalak ili sličan improvizovani objekat, odnosno rashladna vitrina.
Zakonom o zaštiti potrošača Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 06/12, 63/14, 18/17 i 90/21) članom 25. stav 2. propisano je da potrošač ima pravo da podnese reklamaciju u pisanom obliku, u slučaju nedostatka na proizvodu ili usluzi, pogrešno zaračunate cijene i drugih nedostataka. Trgovac je dužan da na reklamaciju potrošača odgovori u roku od osam dana od dana njenog prijema.
U skladu sa članom 26. stav 5. pomenutog zakona, trgovac je odgovoran za nedostatak na proizvodu u roku do dvije godine od dana prelaska rizika na potrošača, izuzev kod prodaje polovne robe, kada se može ugovoriti kraći rok, ali ne kraći od godinu dana. Stavom 2. ovog člana propisano je ako se nedostatak na proizvodu pojavi u roku do šest mjeseci od dana kupovine, pretpostavlja se da je nedostatak postojao u momentu kupovine koji potrošač ne mora dokazivati, osim ako je ta pretpostavka u suprotnosti sa prirodom proizvoda ili prirodom nedostatka. Potrošač je dužan da trgovca obavijesti, u pisanoj formi, o nedostatku na proizvodu u roku od 60 dana od dana kada je nedostatak otkriven, a najkasnije prije isteka roka iz člana 26. stav 5.
U skladu sa članom 27. Zakona o zaštiti potrošača Republike Srpske ako usluga ima nedostatak, trgovac je dužan da po zahtjevu potrošača nedostatak otkloni, na jedan od zakonom predviđenih načina. Ako je nedostatak vidljiv, potrošač treba da zahtjev iz stava 1. ovog člana u pisanoj formi dostavi trgovcu u roku od osam dana od dana obavljene usluge.
Ako potrošač naknadno otkrije nedostatak na obavljenoj usluzi, zahtjev treba u pisanoj formi da podnese u roku od 60 dana od dana kada je nedostatak otkriven, a najkasnije u roku od dvije godine od dana obavljene usluge. Ako je u garantnoj izjavi dat duži rok od dvije godine, na zahtjev iz stava 1. ovog člana primijeniće se rok iz garantne izjave.
Potrošač je dužan da uz zahtjev za reklamaciju dostavi kopiju računa ili drugi dokaz o kupovini.
U skladu sa članom 26. Zakona o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj, uz zahtjev za otklanjanje nedostatka na proizvodu potrošač prilaže kopiju računa ili drugi dokaz o kupovini, koji podrazumijeva:
a) ovjerenu garanciju,
b) otpremnicu,
v) slip – u slučaju plaćanja bankovnom karticom,
g) izvod sa tekućeg računa,
d) potvrdu o prijemu robe,
đ) priznanicu.
U skladu sa članom 26. Zakona o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj trgovac je dužan da po izboru potrošača omogući zamjenu ili odgovarajuće umanjenje cijene ili izvrši povrat uplaćenog iznosa i nadoknadi troškove povrata proizvoda sa nedostatkom, ukoliko se nakon prve popravke pojavi isti ili sličan nedostatak na istom proizvodu.
U skladu sa članom 26. stav 5. Zakona o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj trgovac je odgovoran za nedostatak na proizvodu u roku do dvije godine od dana prelaska rizika na potrošača, izuzev kod prodaje polovne robe, kada se može ugovoriti kraći rok, ali ne kraći od godinu dana.
U stavu 6. istog člana zakona propisano je da ako se nedostatak na proizvodu pojavi u roku do šest mjeseci od dana kupovine, pretpostavlja se da je nedostatak postojao u momentu kupovine koji potrošač ne mora dokazivati, osim ako je ta pretpostavka u suprotnosti sa prirodom proizvoda ili prirodom nedostatka.
Potrošač je dužan da trgovca obavijesti, u pisanoj formi, o nedostatku na proizvodu u roku od 60 dana od dana kada je nedostatak otkriven, a najkasnije prije isteka roka iz stava 5. ovog člana. Istekom roka iz stava 5. ovog člana potrošač gubi prava koja mu po tom osnovu pripadaju.
Članom 28. Zakona o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj propisano je ako trgovac osporava nedostatak, dužan je da potrošaču odgovori u pisanoj formi u roku od osam dana od prijema zahtjeva. Ako trgovac osporava reklamaciju za nedostatak koji se pojavio u roku do šest mjeseci od kupovine, dužan je da uz odgovor, u pisanoj formi, priloži stručno mišljenje ovlaštenog tijela ili ovlaštenog sudskog vještaka u Republici.
U skladu sa članom 29. pomenutog zakona, ako trgovac u odgovoru, u pisanoj formi, osporava nedostatak koji se pojavio nakon roka od šest mjeseci od kupovine, ali ne duže od dvije godine, odnosno godinu dana za polovne proizvode, a potrošač ne odustaje od svog zahtjeva, potrošač može zatražiti stručno mišljenje o nedostatku od ovlaštenog tijela ili ovlaštenog sudskog vještaka u Republici, a troškove vještačenja snosi trgovac, ukoliko se vještačenjem dokaže nedostatak.
Ukoliko se utvrdi da je reklamacija bila osnovana, a trgovac i dalje odbija da postupi po istoj, potrošač se treba obratiti nadležnoj inspekciji koja će u skladu sa članom 139. pomenutog zakona rješenjem naložiti trgovcu da ispuni opravdan zahtjeve potrošača, te odrediti način ispunjenja zahtjeva i rok za postupanje.
Članom 59. Zakona o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj definisano je da je ugovor o prodaji na daljinu svaki ugovor koji se odnosi na prodaju proizvoda ili usluga, koju organizuje trgovac putem nekog sredstva za prodaju na daljinu, a zaključuje se između trgovca i potrošača.
Sredstva za komunikaciju na daljinu u smislu ovog zakona su sva sredstva koja bez stvarnog fizičkog prisustva trgovca i potrošača mogu biti korišćena za zaključivanje ugovora između dviju strana, kao što su: naslovljeni i nenaslovljeni štampani materijal, standardna pisma, oglasi u štampi sa narudžbenicom, katalog, telefon sa učešćem ljudi ili bez njih, radio, videotelefonija, videotekst sa tastaturom ili ekranom osjetljivim na dodir, elektronska pošta, internet, telefaks, televizija i drugo.
U skladu sa članom 62. Zakona o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj, trgovac je obavezan da blagovremeno, prije zaključenja ugovora na daljinu, potrošača obavijesti o: imenu, matičnom broju i punoj adresi trgovca na koju potrošač može uputiti prigovor, poreskom broju, brojevima telefona, faksa i imejl adresi; prodajnoj cijeni i svim dodatnim troškovima za potrošača; uslovima plaćanja, isporuke ili izvršenja ugovora; podacima o garancijama i uslugama poslije prodaje, kao što je servisiranje; pravu i roku za raskid ugovora i drugo.
Za vrijeme ugovaranja, a najkasnije prije isporuke, potrošač treba da dobije ovo obavještenje u pisanoj ili drugoj trajnoj formi sa svim podacima, a u skladu sa članom 63. pomenutog zakona.
U skladu sa članom 64. ovog zakona, potrošač ima pravo da raskine ugovor na daljinu bez obrazloženja i bez troškova u roku od 15 dana, od dana kada je potrošač primio proizvod. Kod usluga rok za raskid počinje da teče od dana zaključenja ugovora.
ko trgovac potrošaču nije dostavio obavještenje definisano članom 63., potrošač ima pravo da raskine ugovor u roku od tri mjeseca, i to: kada je riječ o proizvodu, od dana kada je potrošač primio proizvod i kada je riječ o usluzi, od dana zaključenja ugovora. Ako trgovac potrošaču dostavi obavještenje iz člana 63. ovog zakona u roku od tri mjeseca, rok za raskid ugovora na daljinu počinje teći od dana prijema pisanog obavještenja.
Ako potrošač koristi ovo pravo, dužan je da o tome trgovcu dostavi pisano obavještenje. U slučaju raskida ugovora na daljinu po kojem je potrošač primio proizvod, potrošač nadoknađuje samo trošak vraćanja proizvoda.
Kada potrošač raskine ugovor o prodaji na daljinu, trgovac je dužan da mu bez odgađanja vrati plaćeni iznos novca, a najkasnije u roku od 15 dana od dana kada je primio pisano obavještenje od potrošača. Ako trgovac ne vrati plaćeni iznos, dužan je da osim cijene, zajedno sa zakonskim zateznim kamatama, plati i dodatnih 10% iznosa za svakih 30 dana kašnjenja.
Članom 26. Zakona o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj propisano je ako proizvod ima nedostatak, trgovac je dužan da po zahtjevu i izboru potrošača:
a) popravi proizvod bez dodatnih troškova za potrošača, ili
b) zamijeni proizvod bez dodatnih troškova za potrošača, ili
v) izvrši povrat uplaćenog iznosa i nadoknadi troškove povrata proizvoda sa nedostatkom u roku do sedam dana od dana prihvatanja reklamacije potrošača, ili
g) snizi cijenu proizvoda, ukoliko je sniženje prihvatljivo za obje strane.
Trgovac je dužan da popravku ili zamjenu izvrši u primjerenom roku, ali ne duže od 30 dana od dana podnošenja zahtjeva, te da plati sve troškove u vezi sa otklanjanjem nedostatka, kao što su rad, materijal, preuzimanje, isporuka i slično. U slučaju objektivnih razloga zbog kojih trgovac nije u mogućnosti ispoštovati rok, isti se može produžiti najduže za 15 dana uz izričitu saglasnost potrošača samo jednom, a ukoliko se ne ispoštuje dodatni rok, potrošač ima pravo na raskid ugovora.
Visina naknade za izvršeni zdravstveni pregled pošiljki bilja koje se izvoze, uvoze i provoze, zavisno od vrste pošiljke, utvrđuje se na osnovu Odluke o visini naknade za izvršene preglede pošiljaka u prometu preko granice Republike Srpske (Službeni glasnik RS, broj: 69/2005). Novčani iznosi utvrđeni u ovoj Odluci uplaćuju se prilikom podnošenja zahtjeva za fitosanitarni pregled pošiljaka, u vidu uplatnice koja se prilaže uz zahtjev, a sredstva ostvarena po osnovu naknade za obavezni zdravstveni pregled su prihod Budžeta Republike Srpske.
Subjekti mogu da uvoze sadni materijal koji ima:
Pošiljke sjemena koje se uvoze mora pratiti:
Rješavanje ovih pitanja nije u nadležnosti Republičke šumarske inspekcije. Podnosioci ovakvih inicijativa svoja prava mogu ostvariti preko organa Lovačkog udruženja ili Lovačkog saveza RS, a u krajnjem slučaju i putem nadležnog suda.
Poslove zaštite, čuvanja i korišćenja šuma u privatnoj svojini obavljaju vlasnici, a zaštitu šuma od protivpravnog prisvajanja, korišćenja, uništavanja i drugih nezakonitih radnji (odlaganje otpada i otrovnih štetnih materija, zagađivanje šuma, uništavanje graničnih oznaka i drugo) obezbjeđuju vlasnici šuma, odnosno korisnik šuma i šumskog zemljišta u svojini Republike. Vlasnici šuma i korisnik šuma i šumskog zemljišta u svojini Republike dužni su obezbijediti neposredno čuvanje šuma.
U slučaju da je privatnim vlasnicima šuma izvršena neka od naprijed navedenih radnji, postupak je isti kao da se radi o bili kojoj drugoj imovini, odnosno potrebno je da vlasnik obavijesti nadležni policijski organ ili tužilaštvo, kao i izvršioca stručno-tehničkih poslova u JPŠ Šume RS (Referenta za privatne šume u pripadajućem šumskom gazdinstvu). Pored toga vlasnicima na raspolaganju stoji mogućnost da tužbom kod nadležnog suda pokrenu parnični postupak za nadoknadu štete.
Zakonom o veterinarstvu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 42/08 i 06/12) u članu 41. propisano je da Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske obezbjeđuje vlasniku životinja naknadu za životinje koje su bile ubijene ili zaklane, kao i za predmete i sirovine koji su bili oštećeni, pokvareni ili uništeni prilikom realizacije određenih mjera za suzbijanje zaraznih bolesti.
Naknada se može ostvariti samo u slučajevima kada je izbijanje zarazne bolesti ili sumnje na zaraznu bolest odmah prijavljeno, kada je obavljeno obavezno preventivno vakcinisanje u određenim vremenskim periodima, kao i dijagnostičko i drugo ispitivanje životinja, ako su primijenjene i sve druge propisane i određene mjere za sprečavanje i suzbijanje bolesti i ako vlasnik uplati naknadu za pružanje veterinarskih usluga. O visini nadoknade odlučuje Ministarstvo na osnovu izvještaja komisije za procjenu štete, koju formira Ministarstvo.
Zakonom o komunalnoj djelatnosti (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 124/11) u članu 2. tačka nj) propisano je da se kao komunalna djelatnost od posebnog javnog interesa u smislu ovog zakona smatra i djelatnost zoohigijene. Djelatnost zoohigijene obuhvata hvatanje i zbrinjavanje napuštenih i ugroženih domaćih životinja (kućnih ljubimaca), prevoženje i smještaj u posebno izgrađene objekte za te namjene (azil), ishrana i veterinarska zaštita, eutanazija starih životinja i sigurno uklanjanje životinjskih leševa sa javnih površina i sanaciju terena, kao i upravljanje objektima za smještaj životinja.
U skladu sa članom 33. stav 1. ovog zakona inspekcijski nadzor, odnosno kontrolu, u ovom slučaju vrši komunalna policija jedinice lokalne samouprave. Takođe, nadležni organ jedinice lokalne samouprave izdaje odobrenje za formiranje prihvatilišta za životinje, a u skladu sa članom 30. tačka 5. Zakona o zaštiti i dobrobiti životinja („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 111/08).
Članom 48. Zakona o veterinarstvu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 42/08 i 06/12) propisano je da veterinarske djelatnosti definisane ovim zakonom može obavljati jedino veterinar, odnosno lice sa završenim veterinarskim fakultetom sa zvanjem diplomirani veterinar ili doktor veterinarske medicine, a nikako veterinarski tehničar koji je lice sa završenom četvorogodišnjom srednjom školom za veterinarske tehničare koji pod kontrolom veterinara obavlja pojedinačne veterinarske poslove.
U slučaju primjedbe na izvršenu veterinarsku uslugu, veterinarski inspektor u kontroli provjerava da li je intervencija izvršena u propisanom roku, da li je izvršena od strane stručnog lica i da li je za izvršenu veterinarsku intervenciju izdata potvrda na propisanom obrascu, na kojoj moraju biti navedene informacije o izvršenoj veterinarskoj intervenciji, kao i o ostalim izvršenim uslugama.
Veterinarska inspekcija nema nadležnost da obavlja nadzor nad stručnim radom veterinara i ne može ocjenjivati kvalitet pružene usluge. U slučaju da građanin smatra da mu je nestručnim radom veterinara prouzrokovana šteta, zaštitu svojih prava i naknadu štete može tražiti putem suda.
Jedinice lokalne samouprave na osnovu Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 101/04, 42/05 i 118/05), te zakona kojima su definisane komunalne djelatnosti, svojim aktima bliže definišu poslove grada, odnosno opštine, a koji između ostalog obuhvataju i utvrđivanje uslova i način držanja domaćih životinja i kućnih ljubimaca na području jedinice lokalne samouprave.
Nadzor nad poštivanjem ovih akata vrši komunalna policija jedinice lokalne samouprave, a zdravstveni nadzor životinja veterinarska inspekcija jedinice lokalne samouprave.
Naredbom o zabrani, odnosno ograničavanju i uslovima za nomadsku ispašu ovaca i koza u Republici Srpskoj („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 82/05) precizno je propisano na koji način se može vršiti nomadska ispaša i koje sve uslove moraju ispunjavati držaoci ovaca i koza, a sve u cilju sprječavanja pojave i širenja zaraznih bolesti životinja i radi zaštite zdravlja ljudi.
U skladu sa ovom Naredbom ispaša ovaca i koza na zemljištu koje je u državnoj, odnosno privatnoj svojini – pašnjaku, može se vršiti samo ako držalac ovaca i koza prethodno zaključi ugovor o ispaši na tom pašnjaku sa nosiocem prava korišćenja tog pašnjaka. Ugovor sadrži brojne neophodne podatke i isti se mora dostaviti lokalnom organu uprave nadležnom za poslove poljoprivrede, odnosno veterinarstva, u roku od osam dana od dana zaključenja ugovora. Pašnjak koji se izdaje za ispašu ovaca za vrijeme ispaše mora biti ograđen.
Naredbom je definisano da će ovce i koze zatečene na nomadskoj ispaši bez potrebne dokumentacije biti prisilno odstranjene sa ispaše i otpremljene u mjesto prebivališta, odnosno sjedišta držaoca ovaca i koza na trošak i rizik držaoca.
U skladu sa Naredbom prisilno odstranjivanje na poljoprivrednom i drugom zemljištu, parkovima i saobraćajnicama, vrši organ lokalne uprave nadležan za poslove poljoprivredne inspekcije, veterinarske inspekcije, komunalne policije, a na njihov zahtjev organi unutrašnjih poslova i Državne granične službe dužni su u skladu sa svojim ovlašćenjima pružiti pomoć u preduzimanju navedenih mjera.
Organi lokalne uprave naredbe o prisilnom odstranjenju i otpremanju ovaca i koza sa nomadske ispaše donose rješenjem, a žalba protiv rješenja ne zadržava njegovo izvršenje.
Kada je u pitanju šteta koju su nomadi eventualno prouzrokovali poljoprivrednicima, s obzirom da je jedinica lokalne samouprave u skladu sa Zakonom o poljoprivrednom zemljištu („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 93/06, 86/07,14/10 i 05/12) dužna propisati mjere za zaštitu od poljskih šteta, poljoprivrednici se za utvrđivanje i procjenu štete trebaju obratiti nadležnom organu jedinice lokalne samouprave u čijoj nadležnosti je formiranje Komisije za procjenu štete.
Razlikujemo dva slučaja zahvatanja-korišćenja voda:
1. opšta upotreba, zahvatanje i crpljenje površinskih i podzemnih voda.
2. svaka upotreba, zahvatanje i crpljenje površinskih i podzemnih voda koja prevazilazi obim opše upotrebe voda.
Opšta upotreba voda obuhvata :
– zahvatanje voda bez posebnih naprava iz vodotoka i jezera za lične i potrebe domaćinstva,
– zahvatanje podzemne vode ili vode sa izvora, koja se koristi iz bunara ili izvora na vlastitom zemljištu, za lične i potrebe domaćinstva,
– prikupljanje ili korišćenje voda od poplava za lične i potrebe domaćinstva koje se sakupljaju na vlastitom zemljištu,
– korišćenje voda iz rijeka, jezera i drugih površinskih izvora za kupanje i rekreaciju.
Voda se mora koristiti racionalno i ekonomično. Svaki korisnik vode dužan je da vodu koristi na način i u obimu kojim se voda čuva od rasipanja i štetnih promjena njenih svojstava i da ne ometa drugima zakonsko pravo korišćenja vode. Svakome je dozvoljeno da, u skladu sa propisima, koristi vode običnim načinom koji ne zahtijeva posebne naprave i ne isključuje druge od jednakog korišćenja. Ličnim i potrebama domaćinstva smatra se korišćenje vode za piće, održavanje čistoće i slične potrebe u domaćinstvu. Takvim korišćenjem se ne smatra korišćenje vode za navodnjavanje i u nekom tehnološkom procesu, ukoliko se radnje obavljaju kao privredna djelatnost. Za opštu upotrebu voda nisu potrebna vodna akta, niti akta sa stanovišta uređenja prostora.
Za svako korišćenje vode koje prevazilazi obim opšte upotrebe, potrebna je vodna dozvola u skladu sa važećim Zakonom o vodama. Vodnu dozvolu za zahvatanja do 5 l/s, izdaju lokalne zajednice, a za veća zahvatanja JU „Vode Srpske”.
Za rješavanje pitanja nelegalnih seoskih vodovoda nadležna je jedinica lokalne samouprave. Zaključkom Vlade Republike Srpske jedinice lokalne samouprave zadužene su da hitno donesu odluku o vodosnabdijevanju, kojom će se urediti pitanja upravljanja opštinskim i seoskim vodovodima na području opštine. Takođe, jedinice lokalne samouprave zadužene su da hitno preduzmu potrebne mjere i radnje u cilju legalizacije vodnih objekata za vodosnabdijevanje stanovništva na području opštine, te da one jedinice lokalne samouprave koje nisu donijele Odluku o zaštitnim zonama izvorišta, istu hitno donesu i to prioritetno za izvorišta koja se koriste za vodosnabdijevanje stanovništva i škola.
Zakonom o komunalnoj policiji u članu 9. je propisano da komunalna policija, između ostalog, vrši nadzor i nad održavanjem, uređenjem, upotrebom i zaštitom komunalnih objekata i uređaja, te održavanjem javne kanalizacione mreže, javnih WC, te septičkih i osočnih jama. Komunalna policija se organizuje na nivou jedinice lokalne samouprave i nalazi se u sastavu odjeljenja gradske, odnosno opštinske uprave.
Članom 50. stav 1. Zakona o vodama propisano je da je svakome dozvoljeno, u skladu sa propisima, koristiti vode običnim načinom koji ne zahtijeva posebne naprave i ne isključuje druge od jednakog korišćenja. U istom članu u stavu 2. pod tačkom b) je definisano da opšta upotreba voda obuhvata naročito: zahvatanje podzemne vode ili vode sa izvora, koja se koristi iz bunara ili izvora na vlastitom zemljištu, za lične i potrebe domaćinstva.
Za opštu upotrebu voda nisu potrebna vodna akta, niti akta sa stanovišta uređenja prostora. U skladu sa navedenim vodna inspekcija nema zakonski osnov da preduzima mjere u ovakvim slučajevima, a građani ukoliko smatraju da su oštećeni zaštitu svojih prava mogu tražiti putem suda.
Чланом 50. став 1. Закона о водама прописано је да је свакоме дозвољено, у складу са прописима, користити воде обичним начином који не захтијева посебне направе и не искључује друге од једнаког коришћења. У истом члану у ставу 2. под тачком б) је дефинисано да општа употреба вода обухвата нарочито: захватање подземне воде или воде са извора, која се користи из бунара или извора на властитом земљишту, за личне и потребе домаћинства.
За општу употребу вода нису потребна водна акта, нити акта са становишта уређења простора. У складу са наведеним водна инспекција нема законски основ да предузима мјере у оваквим случајевима, а грађани уколико сматрају да су оштећени заштиту својих права могу тражити путем суда.
Istraživanje mineralnih resursa može se vršiti samo na osnovu Ugovora o koncesiji za geološka istraživanja i rješenja kojim se odobrava izvođenje istražnih radova u skladu sa Zakonom o koncesijama i Zakonom o geološkim istraživanjima. U smislu Zakona o geološkim istraživanjima bespravnom eksploatacijom se smatra „ako se pod vidom istraživanja vrši eksploatacija mineralnih sirovina”. Takođe, bespravnom eksploatacijom se može smatrati eksploatacija mineralne sirovine ukoliko nije potpisan Ugovor o koncesiji na eksploataciju.
Distributer električne energije je obavezan na zahtjev krajnjeg kupca izmjeriti napon u tački napajanja i o rezultatima obavijestiti krajnjeg kupca. Takođe, krajnji kupac ima pravo zahtijevati od distributera naknadu štete izazvanu većim odstupanjem napona u tački napajanja od propisanih tehničkim standardima ili posebno ugovorenih odstupanja napona.
Ukoliko građani sumnjaju da je gorivo lošijeg kvaliteta, te da im je iz tog razloga došlo do kvara na automobilu, kao prvi uslov na osnovu kojeg mogu tražiti zaštitu svojih prava jeste da posjeduju račun o sipanju goriva. Trebaju se obratiti vlasniku benzinske stanice i obavijestiti najbliže inspekcijsko tijelo, radi uzimanja uzorka i dostavljanja akreditovanoj laboratoriji na analizu. Troškove uzimanja uzorka i laboratorijske analize snosiće stranka čije tvrdnje se rezultatima analize dokažu kao netačne.
Za eksploataciju mineralnih sirovina potrebna je koncesija, koja se dodjeljuje u skladu sa zakonom kojim se uređuje oblast koncesija. Svaka eksploatacija bez ugovora o koncesiji smatra se bespravnom. Izuzetno, Vlada Republike Srpske može da odobri eksploataciju kamena u količini do 10.000 m3 za izgradnju ili rekonstrukciju vjerskih objekata i kulturno-istorijskih spomenika bez ugovora o koncesiji, odnosno vlasnici (korisnici) zemljišta mogu na zemljištu čiji su vlasnici, odnosno korisnici da vrše eksploataciju sirovina za dobijanje građevinskog materijala za sopstvene potrebe u količini do 100 m3, za jednokratno korišćenje, uz odobrenje i kontrolu nadležnog organa jedinice lokalne samouprave na čijem se prostoru zemljište nalazi.
Propisima kojima je regulisana upotreba propan-butan boca određeni su intervali periodičnih pregleda kojih su se punionice dužne pridržavati. Punionice ne smiju puniti boce na kojima nije izvršen pregled u zakonskom intervalu kod ovlaštene institucije. Sve boce koje se zateknu u punionicama i na prodajnim mjestima, a istekao im je rok od pet godina od poslednjeg ispitivanja, smatraju se neispravnima.
Preduzeća i druga pravna lica koja se bave punjenjem i distribucijom plinskih boca, obavezna su da preduzmu sve mjere u pogledu tehničke ispravnosti i apsolutne bezbednosti, shodno Pravilniku o tehničkim normativima za pokretne zatvorene sudove za komprimirane,tečne i pod pritiskom rastvorene gasove.
Prilikom kupovine ili zamjene boca u punionicama građani treba da obrate pažnju da li je boca koju preuzimaju ispitana ili ne. Svaka boca na sebi treba da ima utisnut naziv proizvođača, serijski broj, godinu proizvodnje i godinu poslednjeg periodičnog ispitivanja sa utisnutim žigom, te da od prodavca traže račun na kojem treba da piše fabrički broj boce i godina ispitivanja. Kada je u pitanju upotreba plinskih boca veoma je važno da se građani pridržavaju uputstava za upotrebu, kao i da redovno kontrolišu svoja trošila, regulatore pritiska crijeva i drugo.
Upravljanje u gradskom, prigradskom i taksi prevozu vrše organi jedinice lokalne samouprave u skladu sa Zakonom o prevozu u drumskom saobraćaju („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 11/08 i 50/10).
Imovinske odnose na putevima rješava Republička uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove ili sud.
Upravljanje i nadzor auto putevima, brzim putevima, magistralnim i regionalnim putevima vrše Javno preduzeće ”Autoputevi Republike Srpske”, Javno preduzeće ”Putevi Republike Srpske” i Republička uprava za inspekcijske poslove – republička saobraćajna inspekcija, a u skladu sa Zakonom o javnim putevima („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 16/10).
Upravljanje i nadzor nad lokalnim putevima i ulicama u naselju vrše jedinice lokalne samouprave, a u skladu sa Zakonom o javnim putevima („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 16/10). Članom 66. ovog zakona propisano je da poslove inspekcijskog nadzora nad sprovođenjem Zakona i drugih propisa koji se odnose na nadzor nad lokalnim i nekategorisanim putevima i ulicama u naselju vrše nadležni inspektori opštine, odnosno grada, kao i komunalna policija u skladu sa zakonom kojim se uređuje njihov rad.
Urbanističko-građevinski inspektori, kako republički tako ni gradski/opštinski, nisu nadležni za rješavanje imovinsko-pravnih odnosa na zemljištu i objektima, već su za to nadležni Republička uprave za geodetske i imovinsko-pravne poslove i sud.
Pitanje udaljenosti objekata rješava se odlukama gradskih/opštinskih Skupština kao i prostorno-planskom dokumentacijom.
Zakonom o uređenju prostora i građenju (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 55/10) propisana je izričita podjela stvarne nadležnosti republičkih urbanističko-građevinskih inspektora i gradskih/opštinskih urbanističko-građevinskih inspektora, a prema vrsti objekta i to tako da je za objekte za koje odobrenje za građenje izdaje Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju, nadležan za vršenje inspekcijskog nadzora je republički urbanističko-građevinski inspektor, a za objekte za koje odobrenje za građenje izdaje grad/opština, nadležan za vršenje inspekcijskog nadzora je gradski/opštinski urbanističko-građevinski inspektor.
Imajući u vidu propisanu podjelu nadležnosti urbanističko-građevinskih inspektora, podnosilac inicijative za vršenje nadzora će zaštitu svojih prava putem inspekcije utoliko prije ostvariti ukoliko vodi računa o propisanoj nadležnosti, a na način što će svoje inicijative i prijedloga odmah dostavljati nadležnom urbanističko-građevinskom inspektoru.
U skladu sa Zakonom o uređenju prostora i građenju (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 55/10) izvođač radova obavezan je radove izvoditi prema tehničkoj dokumentaciji na osnovu koje je izdato Odobrenje za građenje, a u skladu sa odredbama ovog zakona, tehničkim mjerama, propisima, normativima i standardima koje važe za građenje odnosne vrste građevina.
Kada je riječ o materijalima koji se koriste, izvođač radova je obavezan da ugrađuje materijal i elemente koji odgovaraju standardima, odnosno koji moraju imati atest o kvalitetu materijala izdat od strane ovlaštene organizacije registrovane za ispitivanje tog materijala i da na zahtjev nadzornog organa građenja i nadležnog inspektora predoči dokumentaciju o kvalitetu ugrađenog materijala.
Stručni nadzor u toku građenja objekta, odnosno izvođenja radova, vrši nadzorni organ građenja, kojeg pismenim aktom određuje investitor. Stručni nadzor obuhvata kontrolu odgovarajuće primjene tehničke dokumentacije, kontrolu i provjeru kvaliteta izvođenja svih vrsta radova i primjenu propisa, standarda, tehničkih normativa i normi kvaliteta radova, kontrolu kvaliteta materijala i drugo.
Izgrađeni objekat može se koristiti, odnosno staviti u pogon, nakon što organ uprave koji je izdao Odobrenje za građenje izda Rješenje o odobrenju za upotrebu, a na osnovu prethodno izvršenog tehničkog pregleda objekta.
Radnik se može obratiti inspektoru rada radi zaštite prava u roku od mjesec dana od dana saznanja za povredu prava, a najdalje u roku od tri mjeseci od dana učinjene povrede kako je definisano članom 202. Zakona o radu Republike Srpske, „Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 1/16.
Zakonom o radu u Republici Srpskoj („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 1/16, 66/18 i 91/21) u članu 25. propisano je da u slučajevima diskriminacije u smislu odredaba članova 19., 22., 23. i 24. ovog zakona lice koje traži zaposlenje, kao i radnik, može da pokrene pred nadležnim sudom postupak za ostvarivanje prava i naknadu štete od poslodavca u skladu sa zakonom. U slučaju spora, teret dokazivanja da nije bilo diskriminacije, je na poslodavcu. Dakle, kada je u pitanju mobing, u skladu sa odredbama Zakona o radu, zaštitu svojih prava radnik može tražiti sudskim putem. Ovim Zakonom nisu predviđene novčane kazne za takav vid kršenja prava radnika, te inspekcija rada po tom osnovu nema mogućnosti za preduzimanje mjera.
Zaštita od uznemiravanja na radu i u vezi sa radom, postupak za ostvarivanje prava na zaštitu od uznemiravanja na radu i u vezi sa radom i druga pitanja od značaja za zaštitu od uznemiravanja na radu i u vezi sa radom, definisani su Zakonom o zaštiti od uznemiravanja na radu („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 90/21).
Zakonom o zaštiti od uznemiravanja na radu propisano je da radnik koji smatra da je izložen uznemiravanju na radu ima pravo da podnese zahtjev za zaštitu od uznemiravanja na radu kod poslodavca u roku od 30 dana od dana kada je posljednji put izvršena radnja uznemiravanja. Poslodavac je dužan da po saznanju da je izvršena radnja uznemiravanja na radu pokrene postupak utvrđivanja odgovornosti za povredu radne discipline i da u roku od 15 dana od dana prijema zahtjeva, odnosno od dana pokretanja postupka, sprovede postupak zaštite od uznemiravanja na radu.
Postupak za zaštitu od uznemiravanja na radu kod poslodavca smatra se okončanim zaključivanjem sporazuma u pisanoj formi između strana u sporu. Ako strane u postupku kod poslodavca ne zaključe sporazum o predmetu spora, poslodavac donosi rješenje o obustavljanju postupka.
Radnik koji smatra da je pretrpio uznemiravanje na radu može da podnese prijedlog za mirno rješavanje spora Agenciji za mirno rješavanje radnih sporova ili da podigne tužbu za zaštitu od uznemiravanja na radu, ukoliko se postupak kod poslodavca obustavi bez zaključenog sporazuma. Pravo na podnošenje prijedloga za mirno rješavanje spora, odnosno podizanje tužbe uslovljeno je prethodnim obraćanjem radnika poslodavcu zahtjevom za zaštitu od uznemiravanja na radu.
Izuzetno, kada je uznemiravanje počinio preduzetnik kod kojeg je radnik zaposlen, odnosno odgovorno lice kod poslodavca, pravo na podnošenje prijedloga za mirno rješavanje spora, odnosno podizanje tužbe nije uslovljeno prethodnim obraćanjem radnika poslodavcu zahtjevom za zaštitu od uznemiravanja na radu.
U postupku zaštite od uznemiravanja na radu, ukoliko radnik učini vjerovatnim da je bio izložen uznemiravanju na radu, teret dokazivanja da nije bilo uznemiravanja na radu je na poslodavcu.
U postupku pred nadležnim sudom radnik koji smatra da je izložen uznemiravanju na radu može u tužbenom zahtjevu da traži: utvrđivanje da je pretrpio uznemiravanje na radu, zabranu vršenja radnji koje predstavljaju uznemiravanje na radu, zabranu daljeg vršenja radnji uznemiravanja, odnosno ponavljanja radnji koje predstavljaju uznemiravanje na radu, izvršenje radnje radi uklanjanja posljedica uznemiravanja na radu, naknadu materijalne, odnosno nematerijalne štete.
Dakle, postupak dokazivanja i utvrđivanja da je došlo do uznemiravanja na radu, te naknada štete po tom osnovu ostvaruje se pred nadležnim sudom. Inspektor rada ne može dati takve kvalifikacije, ali u postupku inspekcijske kontrole može utvrditi da li je poslodavac omogućio radniku zaštitu njegovih prava na način propisan Zakonom o zaštiti od uznemiravanja na rad.
U skladu sa članom 26. Zakona o radu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 1/16) ugovor o radu ne može zaključiti lice koje nije navršilo 15 godina života i koje nema opštu zdravstvenu sposobnost za rad.
Članom 27. Zakona o radu propisano je da se radni odnos sa licem mlađim od 18 godina može zasnovati samo uz pismenu saglasnost roditelja, usvojioca ili staraoca, ako takav rad ne ugrožava njegovo zdravlje, moral i obrazovanje, odnosno ako takav rad nije zabranjen zakonom. Lice malađe od 18 godina života može da zasnuje radni odnos samo na osnovu nalaza nadležne zdravstvene ustanove kojim se utvrđuje da je sposobno za obavljanje poslova za koje zasniva radni odnos i da takvi poslovi nisu štetni za njegovo zdravlje.
Radnik mlađi od 18 godina ne može biti raspoređen da radi na radnim mjestima za koja je utvrđeno da su radna mjesta sa povećanim rizikom ili na naročito teškim fizičkim poslovima, na radovima koji se obavljaju pod zemljom ili pod vodom, kao ni na drugim poslovima koji bi mogli da predstavljaju povećan rizik po njegov život, zdravlje i psihofizički razvoj, a na osnovu člana 103. Zakona o radu.
Zakonom o praznicima Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 43/07) određuju se dani praznika Republike Srpske, način njihovog obilježavanja i praznovanja od strane građana, republičkih organa i organizacija, organa jedinica lokalne samouprave, preduzeća, ustanova i drugih organizacija, i lica koja profesionalno obavljaju uslužne i proizvodne djelatnosti.
Članom 5. ovog Zakona propisano je da u dane praznika Republike ne rade republički organi i organizacije, organi jedinice lokalne samouprave, preduzeća, ustanove i druge organizacije i lica koja profesionalno obavljaju uslužne i proizvodne djelatnosti. Vlada Republike će odrediti koji republički organi i organizacije su dužni da rade i u dane praznika Republike i u kom obimu.
Načelnik opštine, odnosno gradonačelnik će odrediti koja su preduzeća, ustanove i druge organizacije sa područja jedinice lokalne samouprave, radi zadovoljenja neophodnih potreba građana, dužni da rade i u dane praznika Republike i u kom obimu.
Članom 105. Zakona o radu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 1/16, 66/18 i 91/21) propisano je da poslodavac ne može odbiti da primi u radni odnos ženu zbog toga što je trudna, niti joj može otkazati ugovor o radu zbog trudnoće ili zbog toga što žena koristi porodiljsko odsustvo.
Međutim, ukoliko je radnica sa poslodavcem imala zaključen ugovor o radu na određeno vrijeme, istekom ugovora radnici prestaje radni odnos bez obzira na trudnoću.
Zakonom o doprinosima („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 114/17, 112/19, 49/21, 119/21, 56/22 i 132/22) uređen je sistem obaveznih doprinosa za finansiranje penzijskog i invalidskog osiguranja, zdravstvenog osiguranja, osiguranja od nezaposlenosti i dječije zaštite u Republici Srpskoj.
U skladu sa ovim Zakonom i Zakonom o poreskom postupku („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 78/20 i 37/22) nadzor nad obračunavanjem i plaćanjem doprinosa vrši Poreska uprava Republike Srpske. U slučajevima kada republička inspekcija rada u kontroli utvrdi da se radnicima isplaćuje plata, a ne uplaćuju doprinosi, obavještavamo Poresku upravu radi preduzimanja mjera iz njihove nadležnosti.
Zakonom o zapošljavanju stranih državljana i lica bez državljanstva („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 24/09, 117/11 i 56/22) u članu 3. stav 3. definisano je da u skladu sa propisima o radu i zapošljavanju, kao i kolektivnim ugovorima i opštim aktima poslodavaca, stranci zaposleni kod domaćih pravnih i fizičkih lica imaju ista prava, obaveze i odgovornosti po osnovu rada kao i zaposleni državljani Republike, ako međunarodnim sporazumima nije drugačije određeno.
U članu 4. ovog zakona propisano je da pored opštih uslova utvrđenih zakonom, uslova određenih kolektivnim ugovorom i opštim aktima poslodavca, stranac mora da ispunjava i poseban uslov, da ima radnu dozvolu za zaključivanje ugovora o radu izdatu od Zavoda za zapošljavanje Republike Srpske.
Radnu dozvolu za zaključivanje ugovora o radu sa strancem, na zahtjev poslodavca koji ga zapošljava, izdaje filijala Zavoda za zapošljavanje Republike Srpske nadležna prema sjedištu poslodavca, na osnovu utvrđene kvote radnih dozvola u Republici.
U slučajevima kad je radnik na bolovanju zbog povrede na radu ili profesionalnog oboljenja u vezi sa radom, u skladu sa članom 115. Zakona o radu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 1/16, 66/18 i 91/21), poslodavac mu ne može otkazati ugovor o radu za vrijeme dok je zdravstveno nesposoban za rad, bez obzira da li je radnik sa poslodavcem zaključio ugovor o radu na neodređeno ili na određeno vrijeme. Ako je radnik zaključio ugovor o radu na određeno vrijeme, period zdravstvene spriječenosti za rad ne uračunava se u vrijeme trajanja ugovora o radu.
Ako razlog bolovanja nije povreda na radu, niti profesionalno oboljenje u vezi sa radom, radniku koji je imao zaključen ugovor o radu na određeno vrijeme radni odnos prestaje istekom roka na koji je radni odnos zasnovan.
Određivanje bolovanja spada u domen stručnog rada zdravstvenih radnika što znači da zdravstveni inspektor nema nadležnost da pobija mišljenje doktora medicine, pogotovo mišljenje komisije koja odobrava bolovanje preko trideset dana.
Inspektor može provjeriti da li je ispoštovana procedura davanja bolovanja odnosno da li su svi podaci unijeti u medicinsku dokumentaciju i da li se vremenski poklapaju ali nema nadležnost da naredi prekid bolovanja.
Zdravstvena inspekcija nema nadležnost da obavlja nadzor nad stručnim radom zdravstvenih radnika. Inspekcija može provjeriti da li je pacijent uveden u evidenciju, koje usluge su mu pružene i da li je za te usluge izdat račun, ali ne može ocjenjivati kvalitet pružene zdravstvene usluge.
Zakonom o zdravstvenoj zaštiti („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 106/09) određeno je da stručni nadzor nad radom zdravstvenih ustanova obavlja Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske, preko komisija ili pojedinaca eksperata. Zahtjev za obavljanje vanrednog stručnog nadzora može podnijeti građanin koji nije zadovoljan dobijenom zdravstvenom uslugom i njegova porodica. Ministar zdravlja cijeni opravdanost zahtjeva i odlučuje o vanrednom stručnom nadzoru (član 130. i član 131.).
Zakonom o zabrani pušenja duvanskih proizvoda na javnim mjestima („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 46/04,74/04, 92/09),) u cilju zaštite nepušača i rizičnih grupa, kao što su maloljetna lica, trudnice i starija lica od pasivnog pušenja, zabranjeno je pušenje duvana i duvanskih proizvoda na javnim mjestima.
U smislu ovog zakona, javnim mjestima smatraju se ustanove gdje se pružaju usluge za javnost i mjesta gdje se okuplja više ljudi, uključujući:
a) vaspitno-obrazovne ustanove kao što su: jaslice, vrtići, osnovne i srednje škole, fakulteti i univerziteti i druge obrazovne ustanove,
b) ustanove za smještaj i boravak učenika i studenata kao što su: studentski domovi, hosteli za mlade i druge ustanove gdje se primaju i smještaju maloljetna lica,
v) zdravstvene ustanove određene Zakonom o zdravstvenoj zaštiti i socijalne ustanove kao što su: bolnice, ambulante, rehabilitacioni centri, domovi za nezbrinutu djecu, domovi za lica sa mentalnim i fizičkim poremećajima, starački domovi uključujući i čekaonice u okviru ovih objekata i drugih ustanova gdje se pružaju usluge zdravstvene ili socijalne zaštite
g) državne, administrativne, pravosudne ustanove kao što su: institucije Republike Srpske, gradski i opštinski organi, sudovi i druge ustanove u kojima se pružaju državne, administrativne i pravne usluge,
d) kulturne ustanove kao što su: pozorišta, bioskopi, sportske ustanove, radio i televizijski studiji i druge ustanove u kojima se održavaju kulturne i sportske manifestacije, takmičenja, rekreativne ili zabavne aktivnosti,
đ) restorani, roštiljnice, poslastičarnice, i drugi objekti u kojima se pripremaju, prodaju i poslužuju jela,
e) sredstva javnog prevoza kao što su: vozovi, autobusi, službena vozila, avioni, taksi, liftovi, kabine žičara, i druga sredstva javnog prevoza,
ž) radna mjesta kao što su: u fabrikama, preduzećima, u pravnim licima i drugim mjestima gdje se obavlja proces rada,
z) mjesta privremeno dostupna javnosti kao što su: objekti za javne prezentacije, televizijske prenose,
i) banke, pošte, prodavnice, javni toaleti i objekti u kojima se organizuju igre na sreću ( tombole, automati i kladionice),
j) objekti za pružanje higijenskih usluga, njegu i uljepšavanje lica i tijela.
Pušenje je dozvoljeno u posebno određenim prostorijama za pušenje, koje su odvojene od nepušačkog područja, i u skladu sa ovim zakonom označene znakom koji jasno ukazuje da se radi o prostoriji za pušenje.
Nadzor nad primjenom ovog zakona obavlja zdravstveno-sanitarna inspekcija, inspekcija rada, komunalna policija i policija, i to:
– Zdravstveno-sanitarna inspekcija u objektima iz tačaka a), b), v), đ) i j)
– Inspekcija rada u objektima iz tačaka g) i ž)
– Komunalna policija u objektima iz tačaka d), đ), z) i i)
– Policija u objektima i sredstvima iz tačaka d), e) i z).
Primanje i davanje mita sankcionisano je Krivičnim zakonom Republike Srpske, koji nije u neposrednoj nadležnosti Prosvjetne inspekcije. U slučaju kada se Prosvjetnoj inspekciji dostavi predstavka u kojoj se navode koruptivni elementi, inspekcija istu prosljeđuje nadležnim istražnim organima.
Postupak raspisivanja konkursa za prijem nastavnika i stručnih saradnika definisan je Zakonom o osnovnom obrazovanju i vaspitanju (”Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 81/22) i Zakonom o srednjem obrazovanju i vaspitanju (”Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 41/18, 35/20 i 92/20). Na osnovu ovih zakona donešeni su Pravilnik o proceduri prijema, kriterijumima za prijem u radni odnos i načinu bodovanja kandidata u osnovnoj školi („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 74/18 i 26/19) i Pravilnik o postupku za prijem u radni odnos u srednjoj školi i načinu bodovanja kriterijuma za prijem („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 24/19) čiju primjenu kontroliše prosvjetna inspekcija, ali samo u dijelu do zaključivanja ugovora o radu sa izabranim kandidatom.
Kandidati koji su nezadovoljni odlukom direktora o izboru kandidata mogu podnijeti prigovor Školskom odboru. Odluka Školskog odbora je konačna i protiv nje se ne može izjaviti žalba, ali se može pokrenuti upravni spor. Takođe, stranka nezadovoljna odlukom Školskog odbora, pisanim putem može se obratiti prosvjetnoj inspekciji.
Ako direktor škole sa izabranim kandidatom zaključi ugovor o radu, kandidat koji nije zadovoljan odlukom, zaštitu svojih prava može potražiti pred nadležnim sudom.
Visokoškolska ustanova može angažovati nastavnike koji imaju odgovarajući izbor sa druge visokoškolske ustanove iz Republike Srpske, Bosne i Hercegovine ili inostranstva za izvođenje nastave, a u skladu sa statutom visokoškolske ustanove. Prava i obaveze nastavnika iz predhodnog stava uređuju se ugovorom za izvođenje nastave, pod uslovima i na način propisan opštim aktom visokoškolske ustanove.
Način i postupak zaključivanja ugovora o radu, kao i rad kod dva poslodavca u dvije države između radnika i poslodavca (u konkretnom slučaju nastavnika i rektora) kao i radno vrijeme radnika, uređuju se Zakonom o radu, a inspekcijski nadzor u pogledu pridržavanja navedenog propisa definisan je Zakonom o inspekcijama u Republici Srpskoj (”Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 18/20) i vrši ga inspekcija rada.
Postupak inspekcijskog nadzora u svim slučajevima, pa tako i u slučaju kontrole zakonitosti sticanja i izdavanja školskih isprava, pokreće se po službenoj dužnosti, prema odredbi člana 35. Zakona o inspekcijama u Republici Srpskoj (”Službeni glasnik RS”, broj: 18/20), samo za one diplome ili svjedočanstva za koje postoji sumnja da su stečene na nezakonit način. Uz zahtjev za provjeru školskih isprava potrebno je dostaviti kopiju diplome ili svjedočanstva.
Prosvjetna inspekcija Inspektorata Republike Srpske provjerava samo zakonitost sticanja i izdavanja diploma, izdatih na području Republike Srpske. Ova inspekcija ne može vršiti provjere diploma izdatih u Federaciji BiH ili drugim državama.
Zahtjeve za provjeru diploma izdatih u drugim državama, zajedno sa kopijom iste, treba dostaviti Ministarstvu inostranih poslova BiH ili direktno ministarstvima prosvjete drugih država.
Republički inspektori zaštite od požara Inspektorata i opštinske, odnosno gradske organizacione jedinice za zaštitu od požara – vatrogasne jedinice, vrše pojedine stručne poslove nadzora koji se odnose na blagovremenost i povećanje efikasnosti vatrogasne intervencije, funkcionalnost i ispravnost vodozahvata, hidranata, aparata za gašenje požara, dimovoda, odlaganja zapaljivih tečnosti i gasova i drugih zapaljivih materijala u podrumima, na tavanima i drugim mjestima koja predstavljaju opasnost, prohodnost požarnih puteva i prilaza električnim razvodnim tablama, hidrantima, aparatima, zabranu korišćenja otvorenog plamena i pušenja na požarno ugroženim mjestima.
U skladu sa odredbama Zakona o zaštiti od požara („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 71/12), kontrolu realizacije i utrošak prikupljenih sredstava za realizaciju tehničkog opremanja vatrogasnih jedinica vrše inspektori za zaštitu od požara pri Ministarstvu unutrašnjih poslova Republike Srpske.
U gradskom području ne smiju se vršiti navedene radnje što je i sankcionisano u skladu sa Zakonom o komunalnim djelatnostima. U ruralnom području opštine/grada ove radnje se smiju vršiti uz obavještenje i obezbjeđenje od strane nadležne vatrogasne jedinice. Inače, uz službenu zabilješku policije sa terena, ove radnje su sankcionisane i u skladu sa Zakonom o poljoprivrednom zemljištu.
U skladu sa Zakon o prometu eksplozivnih materija i zapaljivih tečnosti i gasova, pirotehnička sredstva spadaju u eksplozivne materije, te ispunjenost uslova za registracije preduzeća za trgovinski promet, izdavanje odobrenja za nabavku, prevoz i uskladištavanje i nadzor nad radom tih preduzeća vrše inspektori Centra javne bezbjednosti MUP-a.
U skladu sa Zakon o prometu eksplozivnih materija i zapaljivih tečnosti i gasova („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 78/11) i pripadajućim Pravilnicima, Ministarstvo unutrašnjih poslova utvrđuje uslove lokacije, projektovane i izvedene zaštite i izdaje saglasnosti u postupku pribavljanja odobrenja od organa za poslove građenja. Rezervoari pod pritiskom se mogu staviti u funkciju (prvo punjenje) na osnovu navedenih saglasnosti i pregleda i odobrenja termoenergetskog inspektora.
Obaveze sprovođenja mjera ispravnosti ovih instalacije su u nadležnosti Zajednica etažnih vlasnika, a nadzor vrše opštinski, odnosno gradski organi uprave nadležni za inspekcijske poslove u skladu sa Zakonom o održavanju zgrada („Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 101/11). Lokalne zajednice donose Odluke o komunalnom redu, Odluke o dimnjačarskoj djelatnosti, Odluke o kućnom redu u stambenim zgradama, a prema Zakonu o komunalnim djelatnostima i Zakonu o održavanju zgrada.
Republika Srpska
Republička uprava za inspekcijske poslove
Inspektorat Republike Srpske
78000 Banja Luka
Trg Republike Srpske 8
Tel: +387 51 334 627
Faks: +387 51 307 955
Email: uprava@inspektorat.vladars.rs
U skladu sa odredbama Zakona o slobodi pristupa informacijama, Inspektorat Republike Srpske donio je Vodič i Indeks registar koji bliže propisuju postupak pristupa informacijama iz nadležnosti Inspektorata Republike Srpske.
Da bi ostvario pravo pristupa informacijama, građanin treba da popuni Obrazac za podnošenje zahtjeva za pristup informacijama i dostavi ga Inspektoratu Republike Srpske na način koji je propisan Vodičem i Indeks registrom
Copyright 2024. Inspektorat Republike Srpske. Sva prava zadržana. Sadržaj ovih stranica se ne smije prenositi bez dozvole i bez navođenja izvora